Weinig mensen leken zich in het verleden echt druk te maken over vertaalassistenten. Ze waren vooral handig. Dat hier ook zogenaamde Large Language Models of LLM’s achter zitten, kon maar weinig mensen iets schelen. Nou ja. Een kleine groep ontwikkelaars misschien.
Toen allerlei andere modellen later makkelijk plaatjes of tekeningen voor je konden maken, was er wel iets van verbazing bij het grote publiek. Jaloezie misschien. Maar ach, de meeste mensen kunnen, net als vertalen, ook niet (goed) teken of schilderen. Andere mensen kunnen dit vaak beter en die groep is ook klein. Weer veel te weinig mensen die zich echt bedreigd voelden.
Dus voor al die mensen die niet kunnen of willen vertalen of kunnen of willen kunnen tekenen, schilderen of digitale plaatjes maken, waren daar ineens mooie oplossingen: goede kunstmatigeintelligentiesystemen die probleemloos voor je doen wat je ze vraagt.
Bijna niemand hoefde zich in ieder geval bedreigd te voelen. En als klap op de vuurpijl: geen vertaler meer nodig of artiest. Voer een tekst met de gewenste uitkomst in op een computer en klaar.
Een andere niche, het uitschrijven van transcripties, daar voelden ook maar weinig mensen zich bedreigd. Voor journalisten en vele anderen vooral handig en een stuk goedkoper. Weer bijna niemand die zich bedreigd hoefde te voelen.
Tot kort geleden. Al maanden staan de media, alle, vol met teksten over ChatGPT en aanverwante, schijnbaar creatieve systemen met kunstmatige intelligentie. Deze natuurlijketaalprogramma’s die wel goede zinnen weten te vormen en zelfs informatie zo goed kunnen interpreteren dat er ook nog een logisch vervolg uitkomt, dat is echt andere koek. Iedereen voelt zich ineens bedreigd. Waarom? Omdat iedereen iets met taal doet. Zinnen vormen, woorden maken en wat al niet meer. Of het nou schrijven of spreken is. Scheppen of voordragen. Deze applicaties kunnen samenvattingen maken van teksten, tabellen maken uit een paar zinnen. Computerprogramma’s schrijven. En een nogal goed gesprek voeren. Plak daar plugins aan vast die er gesproken taal van maken, of wat je ook maar kunt automatiseren en de beer is los.
Je kunt ook opdrachten geven om dingen voor je te verzinnen. Verzin het avondeten. Schrijf een kort verhaal en doe dit in de stijl van Simon Carmiggelt. Zie onderstaand plaatje voor uitkomst (tekst gaat verder na beeld):
Daarnaast kan iedereen ineens beschikken over een persoonlijke assistent. Nou ja, bijna. Maar het zal niet lang meer duren. Sommigen zullen zich betaalde persoonlijke digitale assistenten kunnen veroorloven die – tijdelijk – meer kunnen dan de varianten die geld met persoonlijke data verdienen, maar iedereen kan ineens beschikken over een persoonlijke assistent van meer dan redelijke kwaliteit.
“Maak een weekmenu voor 2 personen gebonden aan het seizoen in mei in Nederland met een lijst van alle ingrediënten. Zorg ervoor dat 4 van de 7 dagen geheel vegetarisch zijn.” Nou daar komt dan dus een heel mooi menuutje uit. Asperges, de hoeveelheden, een couscousgerecht. Alle ingrediënten keurig op een rij.
Dat is nu allemaal nog heel leuk. Alleen wat gebeurt er als we steeds vaker voor het gemak kiezen en zelf stoppen met denken. Niemand zal meer zonder een persoonlijke assistent kunnen, zoals mensen ook gestopt zijn met het bijhouden van welke richting ze eigenlijk opgingen met hun meedraaiende kaartsystemen op hun telefoons.
“Schrijf een afspraak in mijn agenda voor 3 juni 2024 bij de tandarts.”
Misschien is het nú nog sneller dat zelf te doen, maar eigenlijk kon dit al, gewoon door te spreken tegen je telefoon. Alleen gaat (ging?) het nog best vaak net niet goed.
“Maak een app om automatisch muziek uit films te halen bij passende moment voor een feestje met filmnerds.”
Of. Of. Of… Op den duur voor alles wat je niet zelf kunt. Of misschien wel kunt maar te lui voor bent. Of ook wel zou willen doen, maar zo snel moet dat je het toch niet zelf doet. Of, nog problematischer, een opdracht geeft voor iets dat je zelf, als mens, nooit zou doen omdat het gewoon te erg is. Te ranzig. Te fout.
Dit verhaaltje had ik vast niet zelf hoeven schrijven. Ik ben er van overtuigd dat de structuur dan beter was geweest. Een echt begin-midden-eind. Maar misschien ook niet, als je toe had gevoegd dat het in de ‘stijl van Krijn zijn treinschrijfblog en observaties’ moest.
De grote vraag is: waarom baart dit zoveel zorgen? Ik denk hierom: de essentie van mens zijn is communicatie tussen leden van de soort. We kunnen er donder op zeggen dat we spoedig slaaf zijn van kunstmatige intelligentie. Niet omdat we dat nu zo graag willen, maar omdat het kán. Iemand hoger in de boom kán nu zeggen: schrijf dertig teksten op een dag over onderwerp X of Y. De enige taak voor jou, als mens, is om te checken of de feiten nog kloppen. Tot ook die niet meer relevant zijn. En tot we dat ook niet meer kunnen.
Mensen zijn, en dat is logisch, van nature lui. Je wil zo min mogelijk energie verspillen. De grootste groep zal zo min mogelijk willen doen. Een basaal minimum. Dat zie je over de hele wereld. Hoe minder mensen hoeven te kunnen, hoe meer ze vallen voor een constante stroom van entertainment.
We weten allemaal dat de uitspraak ‘use it or lose it’ ergens vandaan komt. Beweeg je nooit? Dan gaat je spierkracht achteruit. Nu wil ik niet in de ‘brein-als-spier’-vergelijking trappen, maar je moet je hersens wel af en toe gebruiken.
Het vervelende is: de groep die deze systemen bedenkt is een groep die het erg prettig vindt om bezig te zijn met de activiteiten in de bovenkamer. Die groep is al op weg veel te veel invloed te krijgen. Niet omdat ze het slecht bedoelen, maar omdat ze het leuk vinden dit soort ingewikkelde systemen te verzinnen. Die groep verwijdert zich steeds verder van de rest, met alle gevolgen van dien.
Uiteindelijk moest ik denken aan het dystopische boek ‘Mogelijkheid van een eiland’ van Michel Houellebecq. Tja, ik hoop dat het bij een boek blijft…
