Mastodon, decentraal en anders

Of waarom federatie eigenlijk totaal logisch is

Hoe bouw je iets dat blijft werken, ook als er van alles mis kan gaan? Je bouwt iets decentraals, iets dat op meerdere plekken kan bestaan. Het lastige is: het kan veel betekenen. Het kan betekenen dat je overal alle informatie deelt en die ook overal opslaat, denk aan iets als Bittorrent of Bitcoin. Het kan ook betekenen dat je een netwerk bouwt waar iedereen met elkaar kan praten zonder dat je per se tot dezelfde groep behoort, bijvoorbeeld het telefonienetwerk of, ja dat dus, Mastodon. Het kan ervoor zorgen dat het praktisch onmogelijk wordt om groepen uit de lucht te halen als ze je niet zinnen, maar het kan ook betekenen dat je juist makkelijker kunt afsluiten voor dat soort groepen.

En dan zeggen al die Mastodonmensen ook nog dat het niet zo moeilijk is!

Als je niet onder een digitale steen lag de laatste week van oktober en eerste van november 2022, dan weet je waar dit over gaat. Mensen zijn boos en gefrustreerd omdat een van de rijkste mensen, in geld uitgedrukt, op deze aardkloot wel heel rare dingen doet met zijn nieuwste aankoop Twitter.

Rap hoorde je over dat nieuwe sociale netwerk, Mastodon. Daar moeten we naartoe! Hop! En snel! Nu!

Dat bleek voor velen in eerste instantie lastig en raar. Crashende servers. En die dingen heten dan ook nog eens instances. Wat is dat nou voor woord? Beheerders van die je zomaar helpen of vertellen wat allemaal wel of niet de bedoeling is. Moet je ineens je hashtags camel casen of zo? (dit betekent dat je bij hashtags die bestaan uit meerdere woorden je alle afzonderlijke woorden een Hoofdletter geeft, dus #IkHouVanHashtags). Je foto’s een beschrijving meegeven zodat slechtzienden of anderen die schermlezers gebruiken weten wat voor kat je nou weer gepost hebt valt ook onder de etiquette. Althans op de server waar ik me inschreef. Bij het equivalent van Twitterdraadjes wordt je gevraagd elke volgende toot, de term voor tweets, zo plaatsten dat ze niet als een constante stroom in de tijdlijnen van je volgers én van je instance terechtkomen.

Moord en doodslag werd er geschreeuwd. Het is onhandig! Het lijkt wel het begin van het internet! Nee en nee. Het is anders. Het is geen blauwe vogel. Expres niet. Daar moest je ook heel veel leren, weet je dat nog? Iemand ooit begrepen dat je een . voor een @ moet zetten als je iemand wil taggen in een bericht en je begint met hun naam. Wat RT betekende? En nog veel meer. Die tweede aantijging, ‘het lijkt wel het begin van het internet’ is helemaal zot. Misschien is het een incarnatie van het oude idee van het open internet voor en door iedereen. Als je het zo bekijkt snijdt het hout. Je voelt al aan: dat is de context niet. Het is juist het tegenovergestelde. Mensen vergelijken het met web 1.0, als je dat zo wil noemen, omdat het ze archaïsch overkomt.

Wat komt er precies ouderwets over dan? Het eerste dat veel mensen doen die beginnen aan deze federatieve dienst is het aanmelden bij een server, pardon, instance met veel mensen. Dat voelt logisch, want dat Hyves ooit niet leuk meer was, kwam omdat iedereen naar de concurrent ging. En Je Wilt Het Wel Leuk Hebben met je vrienden. Wat krijg je dan? Rokende servers die helemaal over hun toeren gaan. Tja, dat is elders opgelost met systemen die snel kunnen schalen. Dat is niet gratis. Best duur zelfs. Om dat soort problemen te voorkomen bij ‘gratis’ diensten betaal je met je persoonlijkheid. Of toch in ieder geval met je persoonsgegevens.

Dus, is het ouderwets als een server over z’n toeren gaat? Nee, het is alleen veel minder zichtbaar tegenwoordig. Je moet gewoon nieuwe dingen leren. Heel weinig, maar wel een paar. Namelijk dat je niet op een volle server hoeft te zitten om het leuk te hebben of interessante mensen te volgen of daarmee een gesprek aan te gaan. Je kunt zelfs gewoon thuis een servertje opzetten, voor jezelf, je huisgenoten, familie, vrienden. Verzin het maar. Het kan. Dat die thuisserver prima zes mensen aankan, betekent niet dat die ook 60.000 mensen aankan. Andere ‘het lijkt wel het oude internet’-opmerkingen laat ik nu even voor wat ze zijn.

De groep die nu naar Mastodon is verhuisd, of er in ieder geval aan snuffelt, is nog relatief klein. Mocht het grote publiek zich er blijvend in interesseren, zullen zeker grotere en vermoedelijk betaalde instances gaan komen met bepaalde garanties. Of het binnen het systeem mogelijk is op ouderwetse wijze je met advertenties te overvoeren in bepaalde instances weet ik niet. Misschien zien we wel gratis grote instances ontstaan waar bots je om de zoveel tijd een automagisch bericht van een sponsor brengen. Misschien bestaan ze zelfs al.

Op dit moment laat het vooral zien aan een heel nieuwe groep dat er ook een ánder internet mogelijk is. Een internet dat niet alleen draait op advertenties en het gratis weggeven van je eigen data. Een internet waarvoor je zelf in de buidel kunt tasten om een server op te zetten of een ander een schijntje te betalen dat voor je te doen. Een internet waar iedereen vrij zijn eigen visie kan gebruiken om de data weer te geven. Zo is op Android de ‘officiële’ Mastodon-app best middelmatig en is Tusky mooi en goed uitgewerkt.

Dat dit allemaal zo mooi werkt is omdat er een enorm web-ecosysteem is waar nog niets van bestond 25 jaar geleden. De kiem was gelegd en dit soort dingen kunnen nu juist zoveel beter omdát er zo ontzettend veel kleine stapjes gemaakt zijn in de afgelopen decennia.

Dit allemaal gezegd hebbende, ja, ik zit dus op Mastodon. De eerste server waar ik ooit begon, ik snapte er niets van toen, is verworden tot iets waar ik liever niet kom. Nu heb ik me aangesloten bij scicomm.xyz. Als je op een andere server zit, sorry, instance, dan moet je even mijn ‘netnummer’ ‘draaien’ en daarna mijn naam aanvullen, namelijk @scicomm.xyz@krijnsoeteman. Al ben ik ook zonder dat soort toevoegingen makkelijk te vinden. Toch het kleine voordeel van een minder voorkomende naam ;)